آموزش ساخت کوکداما

کوکداما یک گلدان طبیعی منحصربه فرد ژاپنی است که نسبت به بقیه‌ی گلدان‌ها کاملا متفاوت است.
کوکداما یا توپ خزه از گیاهی تشکیل شده که داخل خاک مخصوص و خزه قرار گرفته و برای محکم شدن، به دور آن نخ کنفی بسته می‌شود. این طراحی را می‌توان به صورت ایستاده بر روی میز و یا به صورت آویزان در هر جای منزل یا محل کار قرار داد.
آموزش جامع ساخت کوکداما به علاقمندان گل و گیاه کمک می‌کند تا کوکدامای خودشان را بسازند. مطمئن باشید با کمی تمرین می‌توانید کوکداماهای زیبایی برای خودتان درست کنید.

خرید آنلاین انواع گیاه کوکداما

گیاه مناسب برای کوکداما

اگر چه قبلا در مطلب معرفی کوکداما گفته شد که کوکداما چیست و به تفصیل در مورد گیاهان مناسب برای ساخت کوکداما صحبت شد. اما برای راحتی شما به طور مختصر به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود.

به طور کلی گیاهانی برای ساخت این نوع از گلدان مناسب هستند که ماندگاری و تاب‌آوری بالایی در برابر تغییرات آب و هوایی دارند که از جمله‌ی آنها می‌توان به پتوس (Pothos)، برگ انجیری (Philodendron)، اسپاتی فیلوم (PeaceLily)، قاشقی ( Radiator plants)، برگ انجیری (Swiss cheese plant) و دراسنا (Dracaena)  اشاره کرد.

مواد لازم و شیوه ساخت کوکداما

مواد لازم

• خاک بونسای
• خزه ی ورقه ای یا معمولی (سبز و نرم باشد)
• پیت ماس (خزه‌ی پوسیده)
• گیاه مورد نظر برای کوکداما
• نخ کنفی یا کاموا یا کنف برای تزیین
• نخ خیاطی مشکی
• ظرف بزرگ آب
• روزنامه یا پارچه برای زیر دست
• زیرگلدانی کوچک (در صورت تمایل)

ابزار مورد نیاز

• دستکش
• قیچی
• انبردست
• بطری اسپری آب

 

روش کار ساخت کوکداما

ابتدا خزه ی ورقه ای را به مدت یک ساعت در آب ولرم بخیسانید.
نکته: اگر خزه‌ی ورقه ای در دسترس نبود، از خزه‌ی معمولی استفاده کنید و برای خیس کردن آن آب را به مقدار زیاد بر رویش اسپری کنید.

خیس کردن خزه کوکداما

پیت ماس و خاک بونسای را به نسبت ۷ (پیت ماس) به ۳ (بونسای) با هم مخلوط کنید. یعنی به ازای ۷ واحد خزه ۳ واحد خاک بونسای اضافه کنید. مقدار کلیِ خاک و خزه بستگی به اندازه ی کوکداما و گیاه‌تان دارد. این دو ماده را به خوبی با هم مخلوط کنید تا تقریبا در همه‌جا ترکیب یکسانی حاصل شود.

علت استفاده از پیت ماس این است که رطوبت خاک را حفظ می‌کند و از خشک شدن سریع گیاه جلو گیری می‌کند. ما نیز در گُل‌سِتان پس از امتحان کردن مواد مختلف به این نتیجه رسیدیم که ترکیب پیت ماس و خاک بنسای بهترین ترکیب است.

درصورتی که پیت ماس نداشتید، می توانید از خزه‌ی معمولی هم  استفاده کنید. حالا کم کم به آن آب اضافه کنید تا به صورت مخلوط یکدستی دربیاید.

در صورتی که گیاه در گلدان قرار دارد، آن را از گلدان خارج کنید و ریشه‌ی گیاه را تمیز کنید و اگر ریشه‌ها بلند است با قیچی مقداری از آن را کوتاه کنید.

حال مقداری از مخلوط گِل را دور ریشه بگیرید و دور تا دور ریشه را با توپ کوچکی از گِل بپوشانید. مقدار گِل به حجم ریشه‌های گیاه بستگی دارد.

نکته: برای ساخت کوکداما برای راحتی کار می‌توانید پس از قرار دادن ریشه‌ها درون گِل، دور آن را با یک پارچه نخی مانند تصویر زیر ببندید تا از ریختن آن جلو گیری و کار دورپیچی با خزه‌ها آسان شود.

قرار دادن ریشه گیاه در گِل و پارچه

خزه های ورقه ای را از آب بیرون آورید و با دست فشار دهید تا آب اضافی آن جدا شود.

حالا یک تکه خزه را دور تا دور ریشه بپیچید و بعد با نخ سیاه معمولی (خیاطی) دور آن بپچید تا محکم شود و در عین حال نخ هم دیده نشود.

کم کم تکه های دیگر از خزه را به روی گیاه اضافه کنید و با نخ محکم کنید. این کار را تا آنجایی ادامه دهید که خزه ها شکل کاملا یکدستی پیدا کنند و کوکداما به شکل توپ دربیاید.

نحوه پیچیده خزه به دور گیاه

آنقدر نخ دور توپ بپیچید که هیچ خزه ای از آن نریزد و جای خزه‌ها کاملا ثابت شود. سپس خزه‌ها را با آب اسپری کنید.

بستن خزه به دور ریشه کوکداما

(مرحله ی اختیاری برای ساخت کوکداما ) حالا می توانید با نخ کنفی یا کاموای رنگی کوکداما را تزیین کنید. به سلیقه ی خودتان نخ کنف یا کاموا را دور کوکداما بپیچید و قسمت‌های اضافی خزه که از بین نخ‌ها بیرون زده را با قیچی کوتاه کنید.

اکنون کوکدامای شما آماده است و می‌توانید آن را روی یک زیرگلدانی کوچک و زیبا قرار دهید یا اینکه آن را به صورت آویزان از سقف یا هر جای دیگری قرار دهید.

اگر قصد دارید پس از ساخت کوکداما را آویزان کنید، تکه‌ای نخ جداگانه در نظر بگیرید و حداقل دو دور به دورآن بپیچید و گره بزنید. اگر از کاموا و کنف به دور کوکدامای خود پیچیده‌اید کافی است نخ را به آن گره بزنید.

مقدار بلندی نخ بستگی به جایی که دارد که می‌خواهید کوکداما را از آن‌جا آویزان کنید. همچنین می توانید قلاب محکمی هم به آن وصل کنید تا برای آب دادن فقط کوکداما را از قلاب جدا کنید و پس از آب دادن دوباره سر جایش قرار دهید.

همچنین درصورت تمایل می توانید پایه‌های آویز تزیینی را از بازار تهیه کنید یا با خلاقیتتان یک پایه ی زیبا برایش بسازید.

آویز کوکداما

نکته های مهم ساخت توپ خزه

برای شروع ساخت کوکداما بهتر است از گیاهان کوچک، مقاوم و هماهنگ با شرایط منزلتان استفاده کنید. گیاه موردنظرتان باید ریشه دار بوده و سرعت رشد بالایی نداشته باشد. همچنین حجم ریشه های گیاه نباید زیاد باشد.

برای شروع کار بهتر است کوکداماهای کوچک بسازید.

پیت ماس، خزه و خاک بونسای را می توانید از گلفروشی ها هم تهیه کنید.

برای نگهداری از کوکداما نیز می‌توانید مطلب روش مراقبت از کوکداما را مطالعه کنید که به طور کامل شیوه نگهداری از این گلدان را در آن توضیح داده‌ایم.

تاریخچه کوکداما و گیاهان مناسب برای آن

همه چیز در رابطه با کوکداما

کوکداما (Kokedama) یا توپ خزه‌ در واقع نوعی بونسای تغییرشکل یافته است که تاریخچه کوکداما و ساخت آن به قرن هفدهم میلادی و کشور ژاپن برمی گردد. “کوکه” در زبان ژاپنی به معنای خزه و “داما” به معنای توپ است. ژاپنی ها با پوشاندن ریشه ی گیاهان مناسب کوکداما با گِل مخصوص و خزه و بستن نخ به دور آن، گلدان کروی شکل یا کوکداما می سازند. ظاهر این گلدان طبیعی، جالب و متفاوت است و می توانید با استفاده از آن، جلوه ی تازه ای به منزل‌تان بدهید. همچنین می توانید با آویزان کردن چند کوکداما در گوشه ای از خانه یک باغ معلق ژاپنی برای خودتان درست کنید. برای دانستن تاریخچه کوکداما با گُل سِتان همراه باشید.

کوکداما چیست؟

شکل اولیه‌ی کوکداما درخت بونسای کوچکی است که در کاسه‌ای دست‌ساز و ساده قرار دارد و ایده‌ی اصلی آن به مکتب ژاپنی زیبایی‌شناسی به نام وابی‌سابی (Wabi Sabi) برمی گردد که به کامل نبودن طبیعت و زیبایی طبیعی آن اشاره می کند. ویژگی‌های اصلی مکتب وابی سابی، سادگی، زمینی‌بودن، نامرتبی و معمولی بودن است. کوکداما در واقع بازتابی از اصول “وابی سابی” است و تاکید زیادی بر نشان دادن زیبایی گیاه دارد تا گلدان. برای همین کوکداما گلدان ندارد.

در زمان قدیم قسمتی از ریشه ی بونسای را از خاک بیرون می گذاشتند تا بخشی از زیبایی ریشه ها را هم نشان دهند. با گذشت زمان خزه هم به روی ریشه ها اضافه شد و به جای استفاده از درختان کوچک، از گیاهان خانگی و بوته ها استفاده شد و کم کم به گیاه کوکداما تبدیل شد.

امروزه بسیاری از مردم از کوکداما به دلیل شکل متفاوتش و اشغال نکردن فضای زیاد استقبال زیادی کرده اند.
کوکداما را می توانید در صفحات تخت سنگی (مانند بشقاب) یا کاسه هایی با ارتفاع کم، ظرف‌های تزیینی یا یک بشقاب کوچک زیبا بگذارید یا اگر جایی برای گذاشتن آن ندارید، می توانید آن را به راحتی آویزان کنید. که زیبایی خاصی را ایجاد می کند. حال که با تاریخچه کوکداما آشنا شدید لازم است بندانید که چه گیاهانی را می تواند کوکداما کرد و در توپ خزه قرار داد و بیشتر با این گیاه آپارتمانی خاص آشنا شوید.

کوداما شامودرا

گیاهان مناسب برای کوکداما

برای کوکداما می توانید تقریبا همه نوع گیاه از ارکیده گرفته تا گیاهان دارویی و آپارتمانی را استفاده کنید. بعد از خواندن “گیاهان مناسب برای کوکداما” به شما پیشنهاد می دهیم حتما مطلب آموزش ساخت کوکداما را مطالعه کنید. در رابطه با گیاهان مناسب توصیه می کنیم با توجه به کمتر بودن رطوبت ایران نسبت به کشور ژاپن، گیاهی با شرایط محیطی منزل تان هماهنگ باشد را برای کوکداما انتخاب کنید که نیازهایشان مطابق با شرایط نوری، میزان رطوبت و دمای خانه تان باشد تا ماندگاری بیشتری داشته باشند.گیاهانی مثل پتوس(Pothos)، برگ انجیری (Philodendron)، اسپاتی فیلوم (PeaceLily)، قاشقی ( Radiator plants)، برگ انجیری (Swiss cheese plant) و دراسنا (Dracaena) برای کوکداماهای خانگی بسیار مناسب اند. ما در گُل سِتان گیاهان مناسب برای آب و هوای ایران را انتخاب می کنیم که نسبت به آب و هوای ایران مقاوم تر هست.

گیاهانی مثل پتوس(Pothos)، برگ انجیری (Philodendron)، اسپاتی فیلوم (PeaceLily)، قاشقی ( Radiator plants)، برگ انجیری (Swiss cheese plant) و دراسنا (Dracaena) برای کوکداماهای خانگی بسیار مناسب اند.

ما در گُل سِتان گیاهان مناسب برای آب و هوای ایران را انتخاب می کنیم که نسبت به آب و هوای ایران مقاوم تر هست.

خرید اینترنتی گیاه کوکداما

انتخاب گیاهان مقاوم برای کوکداما

به عنوان راهنمای کلی می گوییم که بهتر است گیاهی را انتخاب کنید که نور متوسط لازم داشته باشد و لازم نباشد آن را مدت زیادی در مقابل نور خورشید قرار دهید زیرا گرمای خورشید باعث خشک شدن رطوبت کوکداما می شود و رنگ آن را به مرور زمان قهوه ای می کند.

پیشنهاد می کنیم از کاکتوس و ساکولنت در کوکداما استفاده نکنید. زیرا خاک مناسب این گیاهان خاک شنی است و در صورت استفاده در کوکداما، نمی توان آن را به راحتی شکل داد چون میزان چسبندگی آن کم است. هم چنین خزه ی کوکداما هم رطوبت بیش از اندازه ای را به گیاه تحمیل می کند که باعث گندیدن آن می شود. در صورت استفاده از کاکتوس و ساکولنت، میزان و دفعات آبیاری را کم تر کنید.
بهتر است برای شروع کار از گیاهان گل دار و حساس به شرایط محیط استفاده نکنید.

کوکداما را می توان با گیاهان چوبی مثل درختان کوچک هم ساخت و در فضای باز نگه داری کرد اما نگهداری از کوکداما در فضای باز کمی دشوار است چون فرآیند تبخیر آب در کوکداما سریع تر اتفاق می افتد درحالی که لازم است رطوبت کوکداما همیشه حفظ شود.
 

چند نمونه گیاه کوکداما شده موجود در گُل سِتان

کوکداما معمولا با الیاف های متفاوتی مثل کنف، نخ در رنگهای متفاوت پیچیده می شود که جلوه های متفاوتی را پیدا می کند.
فکر می کنیم اکنون به راحتی به هرکسی بتوانید توضیح دهید که کوکداما چیست و تاریخچه کوکداما را برای او بازگو کنید. برای تکمیل اطلاعات خود مطلب روش مراقیت از گیاه کوکداما را حتما مطالعه نمایید.

شما هم می توانید از امروز کوکداما خود، این گیاه تاریخی و خاص را داشته باشید.

روش نگهداری کوکداما

مراقبت از گیاهان آپارتمانی و نگهداری کوکداما کار سختی نیست فقط به کمی صبر و عشق نیاز دارد. اگر در مورد شیوه‌ی مراقبت از هر گیاه،  آموزش‌ها و آگاهی‌های کافی را داشته باشیم، قطعا گیاهانمان عمر طولانی‌تری خواهند داشت و برای مدت طولانی‌تری می‌توانیم از زیبایی‌ آن‌ها بهرمند شویم.  قبل از فراگیری روش نگهداری از کوکداما حتما مطلب تاریخچه کوکداما را بخوانید تا بتوانید درک بهتری از چرایی شکل این گیاه داشته باشید.

کوکداما هم نوعی گلدان طبیعی است و نکات مراقبتی مخصوص به خودش را دارد. با دانستن این نکته‌ها و رعایت آنها، کوکدامای شما طراوت و تازگی خود را حفظ خواهد کرد و زینب بخش محیط شما خواهد بود.

اولین قدم در مراقبت از کوکداما، شناخت کلی آن است. کوکداما توپ خزه‌ای است که از خاک بونسای یا کوکوپیت و خزه ی ورقه ای درست شده و ریشه ی گیاه در وسط آن قرار گرفته است و از هیچ نوع گلدانی چه سفالی و چه پلاستیکی در آن استفاده نشده است.

مشاهده قیمت، سفارش و خرید کوکداما

در نتیجه تغذیه و آبیاری این گیاه مانند سایر گیاهان گلدانی نیست و باید نکات زیر را برای نگهداری از آن مورد توجه قرار دهید.

روش آب دادن به کوکداما

روش آب دادن کوکداما

کوکداما به آبیاری هفتگی و مرتب نیاز دارد و وقتی که روی آن خشک شده، و سبک شده است یا برگ های گیاه پژمرده شده اند وقت آبیاری فرا رسیده است. البته بزرگی و نوع گیاه و مقدار نور و دمای محیط هم بر زمان آبیاری تاثیر دارند.

کوکداما در فصل های تابستان و بهار نیاز به آب بیش تری دارد ولی در نیمه‌ی دوم سال آب کمتری می‌خواهد.

بهترین روش آبیاری کوکداما،  گذاشتن آن در ظرف آب به مدت حداقل ۵ دقیقه است. به نحوی که خود گیاه داخل آب نرود است.

مطلب مرتبط: روش ساخت کوکداما

مهم ترین نکته در نگهداری کوکداما حفظ رطوبت نسبی آن است. برای همین ما در گُل سِتان پیشنهاد می کنیم روزانه کوکداما را با اسپری آب، آب پاشی کنید. بهتر است این کار را درهنگام صبح انجام دهید. می توانید برای تنظیم رطوبت هوای محیط از دستگاه بخور سرد هم استفاده کنید. روی گلبرگ های و گیاه آب نپاشید.

اگر نشانه های زیر را در کوکداما دیدید، بدانید آبیاری آن بیش از حد معمول بوده است و باید کمتر آب دهید:

سیاه شدن ساقه های گیاه از پایین

زرد شدن و ریختن برگ ها

نرمی بیش از اندازه خاک

نشانه های آبیاری کم تر از حد معمول کوکداما به شکل زیر هستند:

قهوه ای شدن برگ ها یا خشک شدن نوک برگ ها

پژمرده شدن گیاه

نور مناسب برای کوکداما

مقدار نور مورد نیاز برای نگهداری کوکداما به نوع گیاهی بستگی دارد که در آن کاشته شده. پس شرایط نوری متناسب با گیاه کوکداما را فراهم کنید.

مثلا گیاهان نوردوست را پشت پنجره آویزان کنید اما دقت کنید نور مستقیم خورشید به آن نتابد و در ساعاتی که نور مستقیم وجود دارد، پرده نازکی جلوی پنجره بکشید.

برای اطلاع از نور مورد نیاز گیاه خود، روش نگهداری گیاه داخل کوکدامای خود را در اینترنت سرچ کنید.

یادتان باشد که تمام گیاهان به نور احتیاج دارند اما مقدار آن برای هر نوع گیاه متفاوت است. نورغیرمستقیم را خیلی از گیاهان دوست دارند. چون نور مستقیم خورشید اغلب باعث سوختگی برگ ها  و خشک شدن سریع کوکداما می شود.

گیاهانی را که به نور کم تری احتیاج دارند روی میز کار یا در فضای داخل اتاق بگذارید.

نحوه‌ی قرارگیری کوکداما

کود رسانی یا غذای کوکداما

کوکداما در چندماه اول نیاز به غذا ندارد چون خاک آن مواد مغذی کافی را در خود دارد اما بعد از چهارماه لازم است که ماهی یک بار به کوکداما کود بدهید.

برای غذارسانی به کوکداما از کود مایع استفاده کنید و حتما به مقدار آن توجه کنید. معمولا نصف مقداری که روی بسته بندی کود نوشته است، برای کوکداما کافی است.

کود گیاه را در آب حل کنید و در زمان آبیاری معمول در آب گیاه ریخته و به گیاه بدهید. می توانید آن را به صورت اسپری و به صورت مرتب هم به کوکداما بپاشید.

مقدار کودی که به گیاه می دهید بستگی به این دارد که می خواهید گیاه تان چقدر رشد کند. مقدار آن می تواند  از دوبار در سال تا هفته‌ای یک بار متغیر باشد.

فصل  بهار و تابستان بهترین زمان برای کودرسانی هستند. همیشه زیاد کود دادن بهتر نیست، گاهی باعث سوختن گیاه می شود . پس سعی کنید مطابق با نوع کود، به اندازه لازم به گیاه کود دهید.

اینفوگرافیک زیر به صورت خلاصه مراحل و روش نگهداری کوکداما را توضیح می‌دهد.